http://www.adyannet.com/fa/news/20666
حدیثى از رسول اکرم مشهور است که فرموده :
بمن بجاى تورات «سبع طوال» و بجاى انجیل «مثانى» و بجاى زبور «مئین» داده شد و با «مفصّل» (بر همه آنها) برترى یافتیم.
1- سبع طوال
هفت سوره طولانى قرآن است که چون طولانىترین سورهها هستند بدین نام خوانده شدهاند و آنها: بقره، آل عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف و انفال با توبهاند چون دو سوره با هماند بآنها «قرینتین» میگویند و لذا فاصله آنها بسم اللَّه الرحمن الرحیم نیست.
2- مثانى
سورههاى پس از هفت سوره طولانى «مثانى» اند که اول آنها سوره یونس و آخرشان سوره «نحل» است. سبب اینکه بآنها «مثانى» گفتهاند این است که آنها بدنبال سورههاى طولانى آمدهاند و از کلمه «ثنّت» یعنى دنبال کرده آمده است.
3- مئین (صد تایی)
سورههایى هستند که در حدود 100 آیه دارند خواه چند آیه بیشتر و یا کمتر و آنها هفت سورهاند از سوره بنى اسرائیل تا سوره مؤمنون.
4- مفصل
مفصل، سورههاى کوچک پس از حم ها هستند تا آخر قرآن و علت اینکه بآنها مفصل گفتهاند اینست که فاصله بین سورهها با بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ زیاد است.
[ ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج1، ص: 26]
انَّ الْابْرَارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُوراً* عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ یُفَجّرُونَهَا تَفْجِیراً*....
«سوره انسان (دهر)/ 5 تا 10»
ترجمه:
«به یقین ابرار (و نیکان) از جامى مى نوشند که با عطر خوشى آمیخته است، از چشمهاى که بندگان خاصّ خدا از آن مى نوشند، و از هر جا بخواهند آن را جارى مىسازند. آنها به نذر خود وفا مى کنند، و از روزى که شرّ و عذابش گسترده است مى ترسند، و غذاى (خود) را با این که به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» مى دهند. (و مى گویند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام مى کنیم، و هیچ پاداش و سپاسى از شما نمى خواهیم. ما از پروردگارمان خائفیم، در آن روزى که عبوس و سخت است.»
یکى از فضایل مهمّ و عبرتآموز حضرت على (ع)، بلکه از فضایل اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام، در آیات سوره انسان مطرح شده است. 18 آیه از 31 آیه این سوره، پیرامون این فضیلت بىنظیر سخن مىگوید. بخشى از آیات هیجدهگانه فوق، پیرامون اصل ماجرا سخن مىگوید و چهارده آیه دیگر در مورد جزاء و پاداش عمل بزرگ آن خانواده گرانقدر بحث مىکند. [آیات ولایت در قرآن – آیت الله مکارم/213 ]
کتابهاى
فراوانى شأن نزول آیات مورد بحث را مطرح کردهاند. مرحوم علّامه امینى در الغدیر شأن
نزولى را از 34 کتاب از کتب اهل سنّت «1»، و مرحوم قاضى نوراللَّه شوشترى از 36 کتاب
از کتابهاى آنان این مطلب را نقل کرده است. «2» بنابراین شأن نزولى که مىآید در سرحدّ
تواتر است.
منابع اهل تسنن که این شأن نزول را بیان کرده اند:
[1]. الغدیر، جلد 3، صفحه 107- به ده مورد از کتابهای اهل تسنن که الغدیر شأن نزول فوق را از آنها نقل کرده، توجّه کنید:
1. نوادر الاصول، صفحه 64؛
2. العقد الفرید، جلد 3، صفحه 42؛
3. الکشف و البیان، صفحه 427- 307؛
4. مناقب خوارزمى، صفحه 180؛
5. مطالب السّئول، صفحه 31؛
6. نورالابصار، صفحه 14- 12؛
7. فتح القدیر، جلد 5، صفحه 338؛
8. روح البیان، جلد 10، صفحه 268؛
9. الاصابة، جلد 4، صفحه 387؛
10. الدّرّ المنثور، جلد 6، صفحه 299.
[2]. احقاق الحق، جلد 3، صفحه 157، به بعد- ده مورد از کتابهایى که احقاق الحق شأن نزول فوق را ازآنها نقل کرده، به شرح زیر است:
1. کشّاف زمخشری، جلد 4، صفحه 169؛
2. اسباب النّزول، صفحه 331؛
3. معالم التّنزیل، جلد 7، صفحه 159؛
4. التّفسیر الکبیر فخر رازی، جلد 3، صفحه 243؛
5. تذکرة ابن الجوزى، صفحه 322؛
6. کفایة الطّالب، صفحه 201؛
7. تفسیر قرطبى، جلد 19، صفحه 129؛
8. ذخایر العقبى، صفحه 102؛
9. شرح نهج البلاغه ابن ابىالحدید، جلد اوّل، صفحه 7؛
10. تفسیر نیشابورى، جلد 29، صفحه 5112.
زوجیّت اشیاء:
در آیات متعددى از قرآن به زوجیت
میوهها و گیاهان و انسانها اشاره شده است (رعد / 2 و شعراء / 7 و یس / 36 و همین
مضمون در حج / 5 و لقمان / 10 و ق / 7 و طه / 53 و اعراف / 189) و در برخى آیات به
زوجیت چیزهایى اشاره مىکند که انسان اطلاعى از آن ندارد (یس / 36)
و در برخى آیات سخن از زوجیّت همه موجودات است
(وَمِن کُلِّ شَیْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَیْنِ
لَعَلَّمْ تَذَکَّرُونَ( (ذاریات / 49)
واژه «زوج» در عالم حیوانات به نر و
ماده گفته مى شود و در غیر حیوانات به هر کدام از دو چیزى که "قرینه"
یکدیگر است گفته مىشود و به چیزهاى "مقارن" مشابه و "متضاد" نیز اطلاق مى شود.
از این رو برخى واژه
زوج را در مورد ذرات درون اتم (الکترون و پروتون) و نیروهاى مثبت و منفى به کار
بردهاند.
بسیارى از مفسران و صاحبنظران با
شگفتى، آیات فوق را از اشارات علمى قرآن به مسأله زوجیت گیاهان و زوجیّت عام
موجودات دانسته اند.
مردم عصر نزول قرآن
از زوجیّت همه گیاهان اطلاع نداشتند. ولى قرآن نه تنها به این مطلب اشاره کرد.
(رعد / 3، شعراء / 7 و...) بلکه به زوجیّت همه موجودات اشاره کرد (ذاریات / 49) که
تا قرن اخیر کسى از آن اطلاع نداشت.
بنابراین اشاره علمى قرآن به زوجیت
گیاهان و زوجیت عام موجودات نوعى رازگویى قرآن است که حکایت از اعجاز علمى این
کتاب مقدس دارد.
البته برخى از محققان برآنند که هر چند
اشارات علمى قرآن در این موارد مىتواند اعجاز علمى بشمار آید اما تطبیق آیه (ذاریات
/ 49) با مواردى همچون الکترونها، پروتونها و کوارکها قطعى نیست و حداکثر این
موارد ممکن است از مصادیق آیه مذکور بشمار آید.