روش برخورد با فرزند، در شکلگیری شخصیت و جهانبینی او بسیار مؤثر است، اگر پدر و مادر قصد دارند کاری را انجام دهند که مربوط به فرزندشان است، اسلام دستور میدهد که حتماً با فرزند باید مشورت شود، حتی اگر آن کار ظاهراً به نفع او نباشد. حضرت ابراهیم (علیهالسلام) وقتی از سوی خداوند مأمور به قربانی کردن اسماعیلش میشود در این کار با فرزند سیزدهساله خود مشورت میکند و نظر او را جویا میشود، بااینکه ابراهیم (علیهالسلام) پیامبر الهی است و آن کار هم یک فرمان الهی بود اما ترجیح میدهد ادب را رعایت کند و شخصیت فرزندش را رشد دهد:
«فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قالَ یا بُنَیَّ إِنِّی أَرى فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى قالَ یا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ ...؛ و هنگامیکه اسماعیل به حد کار و کوشش با او رسید، ابراهیم گفت: پسر عزیزم! من در خواب مىبینم که من تو را ذبح میکنم، نظر تو چیست؟ اسماعیل گفت: اى پدر! آنچه مأموریت دارى انجام بده ...» [1]
نتیجه این کار باارزش ابراهیم (علیهالسلام) هم پاسخ عالمانه و عاقلانه فرزند سیزدهسالهاش میشود که نهتنها مانع اجرای فرمان الهی نمیشود بلکه با همراهی پدر، او را در اجرای این دستور، تشویق میکند.
پینوشت:
[1]. سوره صافات / 102
توجه و اهمیت دادن دین اسلام به نظام خانواده و روش تربیت فرزندان قابل انکار نیست، ایات و روایات فراوانی در این باره وجود دارد که توجه به نیازهای خانواده و روش صحیح تربیت فرزندان را تذکر میدهند، روایت بسیار زیبایی از نبی مکرم اسلام (صلیالله علیه و آله) نقل شده که فرموده اند:
✅« هر کس به بازار رود و تحفهاى بخرد و آن را براى خانواده خود ببرد، همچون کسى است که براى گروهى نیازمند صدقه بر دوش کشیده است، و باید دختران را بر پسران مقدّم بدارد👧، زیرا هر کس دخترى را خوشحال کند گویى بردهاى از فرزندان اسماعیل را آزاد ساخته است، و هر کس دیده پسرش را روشن کند گویى از ترس خدا گریسته است.» [1]
خرید نیازهای خانواده با اینکه جزء وظایف مرد محسوب میشود اما در عین حال پیامبر (صلیالله علیه و آله) ثواب بسیار زیاد آن را هم یادآوری میکند، نکته قابل توجه «والدین» در این روایت این است که اگر چیزی برای دختر و پسر خریده باشند باید اول هدیه دختر را به او بدهند و حتی هنگام ورود به منزل هم ابتدا به دختر توجه شود، حتی اگر دختر بزرگتر هم باشد؛ زیرا دختران به دلیل روحیه خاصشان، حساسیت بیشتری نسبت به رفتار اطرافیان از خود نشان میدهند.
🌺 پدر با این رفتار به راحتی توجه دخترش را به خود جلب میکند تا دختر مجبور نباشد کمبود محبتش را از نامحرمان گدایی کند🌹.
پی نوشت:
[1]. ابن بابویه، ثواب الأعمال، ترجمه انصارى، نشر نسیم کوثر، قم،1382 ش، ص:389
اتفاق تلخی که سالهاست گریبان گیر خانوادههای جوان شده این است که با جلوهگریها و بیحیاییهای عدهای از زنان در میان جامعه، برخی مردان دچار بلای «مقایسه گری» میشوند و همسر خود را با زنان بیحجاب خیابانی مقایسه میکند و همین مقایسههای منفی باعث دلزدگی از همسر میشود، اسلام علاوه بر اینکه به مردان دستور داده نگاه خود را حفظ کنند [سوره نور / 30] بعدازاین دلزدگی به مردان فرموده است که:
«فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْراً کَثِیراً [نساء/ 19]؛ و اگر از آنها، به جهتى کراهت داشتید، فوراً تصمیم به جدایى نگیرید، چهبسا چیزى خوشایند شما نباشد و خداوند خیر فراوانى در آن قرار مىدهد.»
تفسیر نمونه ذیل این آیه توضیح میدهد: «بسیار مىشود که همسران درباره یکدیگر گرفتار سوءظنهای بیدلیل و حب و بغضهاى بیجهت مىگردند و قضاوتهای آنها در این حال غالباً نادرست است تا آنجا که خوبىها در نظرشان بدى و بدىها در نظرشان خوبى جلوه مىکند، ولى با گذشت زمان و مدارا کردن، تدریجاً حقایق آشکار مىشود. ضمناً باید توجه داشت تعبیر به خیر کثیر که در آیه به همسرانى که مدارا مىکنند نوید دادهشده مفهوم وسیعى دارد که یکى از مصادیق روشن آن فرزندان صالح و بالیاقت و ارزشمند است.» [تفسیر نمونه، ج3، ص: 321]
در آئین مقدس اسلام، زن و شوهر در قبال یکدیگر وظایفی دارند که با انجام صحیح آن وظایف، دوام زندگی تضمین میشود، قرآن کریم یکی از وظایف مهم زنان را حفظ حقوق شوهر معرفی میکند :
«فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ ... [سوره نساء / 34]؛ و زنان صالح، زنانى هستند که متواضعاند، و در غیاب (همسر خود،) اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى که خدا براى آنان قرار داده، حفظ مىکنند.»
این آیه کریمه زنان را دو گروه میکند: «صالحات» یعنی زنانی که شایستهاند و حقوق شوهران خود را رعایت میکنند؛ «زنان ناشزه» یعنی زنانی که حق همسر خود را ادا نمیکنند و بنیان خانواده را سست میکنند.
استاد قرائتی میفرماید این حفظ حقوق دو معنا دارد: یکی اینکه زنان آن حقوقی را از شوهران خود حفظ کنند که خدا هم خواستار حفظ آنهاست، دوم اینکه همانگونه که خدا به مردان دستور داده حقوق زنان را حفظ کنند در قبال آن به زنان همچنین دستوری داده است. (تفسیر نور، ج2، 62) بر خی تصور میکنند که فرمانبرداری زن از شوهر خود ممکن است نشانه ذلت او باشد! درحالیکه قرآن بهصراحت از واژه «صالحات» استفاده کرده که نشانه ارزش و مقام زنان نزد خداوند و شوهر اوست و حفظ این حقوق را از نشانههای زنان صالح و شایسته میداند، یعنی رازدارى، حفظ مال و آبرو، ناموس شوهر و اسرار شوهر، چه زمانی که شوهرش حضورداشته باشد چه زمانی که غایب باشد این وظیفه زن یکسان خواهد بود. البته مردان هم در عوض این از سوی خداوند وظایفی دارند که موظف به رعایت آن هستند، مانند حقشناسی، احترام، نفقه و ... (تفسیر نمونه، ج3،372 )
جامعه امروزه
علاوه بر تنشهای روانی، سالهاست دچار معضلات اقتصادی نیز هست و این مشکلات بیرون
از محیط خانواده، مردان را بهشدت دچار فشارهای عصبی میکند، در چنین شرایطی تنها
محیط خانه قادر خواهد بود آرامش را به مردان بازگرداند، اسلام به این نکته توجه
دارد و از زنان مسلمان انتظار دارد موجبات آرامش و شادی را در محیط خانه برای
همسرانشان فراهم آورند و در نبود همسر، از اموال و آبروی آنان محفاظت کنند،
امام
رضا (علیهالسلام) فرمودند: «ما أفاد عبد فائدة خیرا من زوجة صالحة إذا رآها سرّته
و إذا غاب عنها حفظته فی نفسها و ماله؛
بنده مؤمن سودى به چنگ نمى آورد که از همسر شایسته بهتر باشد: همسرى که چون شوهرش به خانه درآید، مایه مسرت او باشد و چون از حضور او غایب شود، مال و ناموس شوهر را نگهبان باشد.» [گزیده کافى، ج5، ص: 5] همراهی زنان با مردان در دو امر آرامش و حفظ آبرو، در این روایت موردتوجه قرارگرفته که این دو امر در تداوم و زیبایی محیط گرم خانواده اثر فوقالعادهای دارد.