انَّ الْابْرَارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُوراً* عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ یُفَجّرُونَهَا تَفْجِیراً*....
«سوره انسان (دهر)/ 5 تا 10»
ترجمه:
«به یقین ابرار (و نیکان) از جامى مى نوشند که با عطر خوشى آمیخته است، از چشمهاى که بندگان خاصّ خدا از آن مى نوشند، و از هر جا بخواهند آن را جارى مىسازند. آنها به نذر خود وفا مى کنند، و از روزى که شرّ و عذابش گسترده است مى ترسند، و غذاى (خود) را با این که به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» مى دهند. (و مى گویند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام مى کنیم، و هیچ پاداش و سپاسى از شما نمى خواهیم. ما از پروردگارمان خائفیم، در آن روزى که عبوس و سخت است.»
یکى از فضایل مهمّ و عبرتآموز حضرت على (ع)، بلکه از فضایل اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام، در آیات سوره انسان مطرح شده است. 18 آیه از 31 آیه این سوره، پیرامون این فضیلت بىنظیر سخن مىگوید. بخشى از آیات هیجدهگانه فوق، پیرامون اصل ماجرا سخن مىگوید و چهارده آیه دیگر در مورد جزاء و پاداش عمل بزرگ آن خانواده گرانقدر بحث مىکند. [آیات ولایت در قرآن – آیت الله مکارم/213 ]
کتابهاى
فراوانى شأن نزول آیات مورد بحث را مطرح کردهاند. مرحوم علّامه امینى در الغدیر شأن
نزولى را از 34 کتاب از کتب اهل سنّت «1»، و مرحوم قاضى نوراللَّه شوشترى از 36 کتاب
از کتابهاى آنان این مطلب را نقل کرده است. «2» بنابراین شأن نزولى که مىآید در سرحدّ
تواتر است.
منابع اهل تسنن که این شأن نزول را بیان کرده اند:
[1]. الغدیر، جلد 3، صفحه 107- به ده مورد از کتابهای اهل تسنن که الغدیر شأن نزول فوق را از آنها نقل کرده، توجّه کنید:
1. نوادر الاصول، صفحه 64؛
2. العقد الفرید، جلد 3، صفحه 42؛
3. الکشف و البیان، صفحه 427- 307؛
4. مناقب خوارزمى، صفحه 180؛
5. مطالب السّئول، صفحه 31؛
6. نورالابصار، صفحه 14- 12؛
7. فتح القدیر، جلد 5، صفحه 338؛
8. روح البیان، جلد 10، صفحه 268؛
9. الاصابة، جلد 4، صفحه 387؛
10. الدّرّ المنثور، جلد 6، صفحه 299.
[2]. احقاق الحق، جلد 3، صفحه 157، به بعد- ده مورد از کتابهایى که احقاق الحق شأن نزول فوق را ازآنها نقل کرده، به شرح زیر است:
1. کشّاف زمخشری، جلد 4، صفحه 169؛
2. اسباب النّزول، صفحه 331؛
3. معالم التّنزیل، جلد 7، صفحه 159؛
4. التّفسیر الکبیر فخر رازی، جلد 3، صفحه 243؛
5. تذکرة ابن الجوزى، صفحه 322؛
6. کفایة الطّالب، صفحه 201؛
7. تفسیر قرطبى، جلد 19، صفحه 129؛
8. ذخایر العقبى، صفحه 102؛
9. شرح نهج البلاغه ابن ابىالحدید، جلد اوّل، صفحه 7؛
10. تفسیر نیشابورى، جلد 29، صفحه 5112.
زوجیّت اشیاء:
در آیات متعددى از قرآن به زوجیت
میوهها و گیاهان و انسانها اشاره شده است (رعد / 2 و شعراء / 7 و یس / 36 و همین
مضمون در حج / 5 و لقمان / 10 و ق / 7 و طه / 53 و اعراف / 189) و در برخى آیات به
زوجیت چیزهایى اشاره مىکند که انسان اطلاعى از آن ندارد (یس / 36)
و در برخى آیات سخن از زوجیّت همه موجودات است
(وَمِن کُلِّ شَیْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَیْنِ
لَعَلَّمْ تَذَکَّرُونَ( (ذاریات / 49)
واژه «زوج» در عالم حیوانات به نر و
ماده گفته مى شود و در غیر حیوانات به هر کدام از دو چیزى که "قرینه"
یکدیگر است گفته مىشود و به چیزهاى "مقارن" مشابه و "متضاد" نیز اطلاق مى شود.
از این رو برخى واژه
زوج را در مورد ذرات درون اتم (الکترون و پروتون) و نیروهاى مثبت و منفى به کار
بردهاند.
بسیارى از مفسران و صاحبنظران با
شگفتى، آیات فوق را از اشارات علمى قرآن به مسأله زوجیت گیاهان و زوجیّت عام
موجودات دانسته اند.
مردم عصر نزول قرآن
از زوجیّت همه گیاهان اطلاع نداشتند. ولى قرآن نه تنها به این مطلب اشاره کرد.
(رعد / 3، شعراء / 7 و...) بلکه به زوجیّت همه موجودات اشاره کرد (ذاریات / 49) که
تا قرن اخیر کسى از آن اطلاع نداشت.
بنابراین اشاره علمى قرآن به زوجیت
گیاهان و زوجیت عام موجودات نوعى رازگویى قرآن است که حکایت از اعجاز علمى این
کتاب مقدس دارد.
البته برخى از محققان برآنند که هر چند
اشارات علمى قرآن در این موارد مىتواند اعجاز علمى بشمار آید اما تطبیق آیه (ذاریات
/ 49) با مواردى همچون الکترونها، پروتونها و کوارکها قطعى نیست و حداکثر این
موارد ممکن است از مصادیق آیه مذکور بشمار آید.
معنا و مقصود این آیه چیست؟!
المائدة : 64 وَ قالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیْدیهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ...
و یهود گفتند: «دست خدا بسته است.» دستهایشان بسته باد! و بخاطر این سخن، از رحمت (الهى) دور شوند! بلکه هر دو دست (قدرت) او، گشاده است هر گونه بخواهد، مى بخشد! ولى این آیات، که از طرف پروردگارت بر تو نازل شده، بر طغیان و کفر بسیارى از آنها مى افزاید. و ما در میان آنها تا روز قیامت عداوت و دشمنى افکندیم. هر زمان آتش جنگى افروختند، خداوند آن را خاموش ساخت و براى فساد در زمین، تلاش مى کنند و خداوند، مفسدان را دوست ندارد.
پاسخ :
1- یهود زمانى در اوج قدرت میزیستند، و بر قسمت مهمى از دنیاى آباد آن زمان حکومت داشتند، که زمان داود و سلیمان را به عنوان نمونه مى توان یادآور شد، و در اعصار بعد نیز، قدرت آنها با نوسانهایى ادامه داشت، ولى با ظهور اسلام مخصوصا در محیط حجاز ستاره قدرت آنها افول کرد مبارزه پیامبر ص با یهود" بنى النضیر" و" بنى قریظه" و" یهود خیبر" موجب نهایت تضعیف آنها گردید، در این موقع بعضى از آنها با در نظر گرفتن قدرت و عظمت پیشین از روى استهزاء گفتند:دست خدا به زنجیر بسته شده و به ما بخششى نمىکند.(تفسیر نمونه)
2- یکی از خرافاتی که در دین یهود و مسیحیت وارد شده است این است که آنها اعتقاد دارند: خداوند در شش روز جهان را خلق کرد و روز هفتم (یعنی شبنه= به اعتقاد یهود، و یکشنبه = به اعتقاد مسیحیت) خداوند در این روز استراحت کرد و بعد از آن در خلقت و آفرینش کنار کشید! خداوند هم به دلیل این سخن جاهلانه تمام آنها را لعنت میکند.
متن تورات درباره خلقت جهان:
تورات سفر پیدایش فصل 2:
«و آسمانها و زمین و همۀ لشکر آنها تمامشد. و در روز هفتم، خدا از همۀ کار خود که ساخته بود، فارغ شد. و در روز هفتم از همۀ کار خود که ساخته بود، آرامی گرفت. پس خدا روز هفتم را مبارک خواند و آن را تقدیس نمود، زیرا که در آن آرام گرفت، از همۀ کار خود که خدا آفرید و ساخت.»
قرآن کریم:
فَالْیَوْمَ نُنَجِّیکَ بِبَدَنِکَ لِتَکُونَ لِمَنْ خَلْفَکَ ءَایَةً وَ إِنَّ کَثِیرًا مِّنَ النَّاسِ عَنْ ءَایَاتِنَا لَغَافِلُونَ(یونس92)
ولى امروز، بدنت را (از آب) نجات مىدهیم، تا عبرتى براى آیندگان باشى! و بسیارى از مردم، از آیات ما غافلند.
کتاب نامقدس یهودیت و مسیحیت:
تورات سفر خروج فصل 15:
سرود رهایی
« آنگاه موسی و بنیاسرائیل این سرود را برای خداوند سراییده، گفتند که: «یهوه را سرود میخوانم زیرا که با جلال مظفر شده است. اسب و سوارش را به دریا انداخت.خداوند قوت و تسبیح من است. و او نجات من گردیده است. این خدای من است، پس او را تمجید میکنم. خدای پدر من است، پس او را متعال میخوانم.خداوند مرد جنگی است. نام او یهوه است.ارابهها و لشکر فرعون را به دریا انداخت. مبارزان برگزیدۀ او در دریای قلزم غرق شدند.لُجّهها ایشان را پوشانید. مثل سنگ به ژرفیها فرو رفتند. دست راست تو ای خداوند، به قوت جلیل گردیده. دست راست تو ای خداوند، دشمن را خرد شکسته است،و به کثرت جلال خود خصمان را منهدم ساختهای. غضب خود را فرستاده، ایشان را چون خاشاک سوزانیدهای،و به نَفْخِۀ بینی تو آبها فراهم گردید. و موجها مثل توده بایستاد و لجهها در میان دریا منجمد گردید....