تنبیه زنان در قرآن

یکی از شبهاتی که دشمنان دین علیه قرآن وارد می‌کنند این است که قرآن به مردان اجازه داده تا زنانشان را کتک بزنند:

وَ اللاَّتی‏ تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَ‏ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبیلاً إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیًّا کَبیراً [سوره نساء/ 34]؛ و (امّا) آن دسته از زنان را که از سرکشى و مخالفتشان بیم دارید، پند و اندرز دهید! (و اگر مؤثر واقع نشد)، در بستر از آنها دورى نمایید! و (اگر هیچ راهى جز شدت عمل، براى وادار کردن آنها به انجام وظایفشان نبود)، آنها را تنبیه کنید! و اگر از شما پیروى کردند، راهى براى تعدّى بر آنها نجویید! (بدانید) خداوند، بلندمرتبه و بزرگ است. (و قدرت او، بالاترین قدرتهاست.)

پاسخ:

اولاً این دستور درباره همه زنان نیست بلکه تنها در مورد زنان ناشزه است، زنانی که وظایف خود را انجام ندهند، اسرار شوهر را حفظ نکنند، حقوق همسر را ادا نکنند و در مقابل همسر، تمکین نکرده باشند؛ و این ویژگی‌ها شامل زنان صالحه نخواهد شد.

ثانیاً: تنبیه بدنی این زنان هم در آخرین مرحله است: ابتدا باید او را نصیحت کند، سپس در بسترش از او کناره بگیرد (حتی نباید بسترش را از زنش جدا کند بلکه در همان بستر از او کناره بگیرد) اگر هیچ‌کدام جوابگو نبود در مرحله بعد نوبت به تنبیه بدنی می‌رسد.

ثالثاً: این تنبیه باید طبق موازین اسلام باشد، یعنی طوری باشد که اثر سرخی یا کبودی، روی بدن زن باقی نماند،

رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) فرمود: کتک زدن شما نباید به نحوى باشد که اثر آن در جسم زن نمودى داشته باشد، یا کتک نشانه خودنمایى و اظهار قدرت مرد باشد که زهره‌چشمی بگیرد. [تفسیر نور، ‏2: 62]

و امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: نشوز زن آن است که در فراش (هم‏بستر شدن) از شوهر تبعیت نکند و مقصود از «اضْرِبُوهُنَّ»، زدن با چوب مسواک و شبیه آن است، زدنى که از روى رفق و دوستى باشد. [من‏لایحضره‏الفقیه، 3: 521]

رابعاً: این مجازات فقط درباره زنان نیست بلکه اگر شوهر هم حقوق زن را رعایت نکند باید مجازات شود و این مجازات هم توسط حاکم شرع صورت می‌گیرد. [تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 371]

بی‌میلی به همسران شایسته

اتفاق تلخی که سال‌هاست گریبان گیر خانواده‌های جوان شده این است که با جلوه‌گری‌ها و بی‌حیایی‌های عده‌ای از زنان در میان جامعه، برخی مردان دچار بلای «مقایسه گری» می‌شوند و همسر خود را با زنان بی‌حجاب خیابانی مقایسه می‌کند و همین مقایسه‌های منفی باعث دل‌زدگی از همسر می‌شود، اسلام علاوه بر اینکه به مردان دستور داده نگاه خود را حفظ کنند [سوره نور / 30] بعدازاین دل‌زدگی به مردان فرموده است که:

«فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‏ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْراً کَثِیراً [نساء/ 19]؛ و اگر از آن‌ها، به جهتى کراهت داشتید، فوراً تصمیم به جدایى نگیرید، چه‌بسا چیزى خوشایند شما نباشد و خداوند خیر فراوانى در آن قرار مى‏دهد.»

تفسیر نمونه ذیل این آیه توضیح می‌دهد: «بسیار مى‏شود که همسران درباره یکدیگر گرفتار سوءظن‌های بی‌دلیل و حب و بغض‏هاى بی‌جهت مى‏گردند و قضاوت‌های آن‌ها در این حال غالباً نادرست است تا آنجا که خوبى‏ها در نظرشان بدى و بدى‏ها در نظرشان خوبى جلوه مى‏کند، ولى با گذشت زمان و مدارا کردن، تدریجاً حقایق آشکار مى‏شود. ضمناً باید توجه داشت تعبیر به خیر کثیر که در آیه به همسرانى که مدارا مى‏کنند نوید داده‌شده مفهوم وسیعى دارد که یکى از مصادیق روشن آن فرزندان صالح و بالیاقت و ارزشمند است.» [تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 321]