چرا امام حسین (ع) حج خود را ناتمام رها کرد؟ آیا این کار امام علت خاصی داشت؟
پاسخ:
این سخن که «امام حسین (ع) حجّ خود را نیمه‌تمام گذاشت» و متأسفانه بین عامه مردم هم رواج یافته سخن نادرستی است؛ زیرا امام (ع) در روز هشتم ذی‌حجه «یوم الترویه» از مکّه خارج شد. درحالی‌که اعمال حجّ - که با احرام در مکّه و وقوف در عرفات شروع می شود - از شب نهم ذی‌حجه آغاز می‌شود. [1] و امام (ع) اصولاً وارد اعمال حج نشده بود تا آن را نیمه‌تمام گذارد. آن حضرت در هنگام ورود به مکّه، عمره مفرده انجام داده و چه‌بسا در طول اقامت چندماهه خود در مکّه و احتمالاً در فاصله های مختلف، اقدام به انجام اعمال عمره کرده بود.
ضمناً دو علت برای خروج امام از شهر مکه را می‌توان این‌گونه بیان کرد:
اول: به خطر افتادن جان امام (ع):
از برخی عبارات امام حسین (ع) فهمیده می‌شود که امام (ع) ماندن بیشتر در مکّه را مساوی با بروز خطر جانی برای خود می دانست؛ چنانکه در پاسخ عبدالله بن زبیر فرمود: «به خداوند سوگند اگر یک وجب خارج از مکّه کشته شوم، برای من دوست‌داشتنی‌تر است تا آنکه به‌اندازه یک وجب در داخل مکّه کشته شوم. به خداوند سوگند اگر من به لانهای از لانه جانوران پناه برم، مرا از آن بیرون خواهند کشید تا آنچه را از من می خواهند، به دست آورند.» [2]
دوم: حفظ حرمت و قداست کعبه:
ضمن اینکه فرمایش قبلی امام (ع) اشاره به همین موضوع نیز دارد، باید این مطلب نیز اضافه کرد که عبدالله بن سلیم مى گوید: ما براى حج، یوم الترویة [هشتم ذی‌حجه] وارد مکه شده بودیم در همین هنگام با حسین (ع) و عبدالله بن زبیر مواجه گردیدیم که بین حجرالأسود و درب خانه خدا ایستاده بودند، شنیدیم ابن زبیر به حسین (ع) مى گفت: اگر مى خواهى اینجا بمانى بمان و ریاست این امر [منظور قیام براى دستیابى به حاکمیت است] را به دست بگیر ما هم از تو حمایت کرده یارى ات مى کنیم و خیرخواهتان بوده با شما بیعت خواهیم کرد.
حسین [علیه السّلام] فرمود: پدرم برایم فرموده: «که در مکّه قوچی است که به‌وسیله آن حرمت شهر شکسته می شود و من دوست ندارم که مصداق آن قوچ باشم» [3]
پی‌نوشت:
[1]. وسائل الشیعه،
ج 1،
ص 246،
کتاب حج،
باب 7،
ابواب العمرة
ج 2 و
3.
[2].
نخستین گزارش مستند از نهضت عاشورا، ترجمه وقعة الطف، ابی مخنف، ص: 90.
[3]. همان، ص 89.
